In een tijd van overvloedige informatie, botsende wereldbeelden en razendsnelle veranderingen, is oordeelskracht geen luxe maar noodzaak. Het vraagt meer dan kennis of een mening. Het gaat om inzicht, reflectie en de vaardigheid om complexe maatschappelijke vraagstukken te duiden – en daarnaar te handelen.
Oordeelskracht
Filosofen als Immanuel Kant en Hannah Arendt zagen het oordelen als een kern van menselijk samenleven. Oordeelskracht is het vermogen om in verwarrende situaties een afgewogen, contextueel passend en ethisch verantwoord oordeel te vormen – en daar verantwoordelijkheid voor te nemen.
Het draait om:
-
Afwegen: verschillende perspectieven, belangen en waarden herkennen.
-
Vertragen: ruimte maken voor twijfel en reflectie.
-
Invoelen: empathie tonen voor andere standpunten.
-
Verantwoorden: je oordeel helder kunnen uitleggen.
-
Handelen: op basis van je oordeel in actie komen.
Oefenen niet alleen weten
Oordeelskracht ontwikkel je niet door theorie alleen, maar door ervaring, confrontatie en reflectie. Denk aan het voeren van een dialoog met mensen die anders denken, jezelf plaatsen in situaties zonder eenduidig antwoord, of bewust vertragen om je eigen aannames te onderzoeken.
De visie van Oskar Negt
De Duitse socioloog en denker Oskar Negt benadrukte dat politieke oordeelskracht onmisbaar is voor actieve deelname aan de samenleving. Volgens hem moeten mensen hun leven lang werken aan het oefenen van maatschappelijke sleutelcompetenties – vaardigheden die je helpen complexe maatschappelijke processen te begrijpen en er verantwoordelijk in te handelen.
De filosofie van STADTGEIST bouwt we voort op deze gedachte. Wij onderscheiden negen maatschappelijke sleutelcompetenties, met één kerncompetentie: samenhang zien. Deze vormen samen het fundament van oordeelskracht.
De negen maatschappelijke sleutelcompetenties
- Kerncompetentie – samenhang zien
- Culturele competentie
- Technologische competentie
- Economische competentie
- Historische competentie
- Ecologische competentie
- Sociaal-psychologische competentie
- Informatiecompetentie
- Veiligheidscompetentie
In komende blogs lichten we deze competenties stuk voor stuk uit en laten we zien hoe je ze kunt trainen.
Waarom dit ertoe doet
Onze vrije samenleving staat onder druk. We worden geconfronteerd enorme mondiale uitdagingen: oorlogsdreiging, extreem weer, technologische disruptie, extreem weer, migratie, polarisatie. De politiek zal het tij niet gaan keren en de machtigste ondernemingen in wereld zorgen vaker voor ontwrichting dan voor stabiliteit van maatschappelijke processen.
De huidige politieke besluitvorming is volstrekt ontoereikend om deze complexe vraagstukken het hoofd te bieden. Wat nodig is, gaat verder dan beleid en mogen we niet overlaten aan politici alleen. Het vraagt om een radicaal herdenken van de basis van onze samenleving en grootschalige maatschappelijke vernieuwing.
Daarvoor hebben we zoveel mensen mogelijk nodig die machtsstructuren kritisch durven bevragen, nieuwe initiatieven ontwikkelen en actief bijdragen aan het versterken van het publieke domein. Mensen die kunnen én durven oordelen, die handelen en verantwoordelijkheid nemen
Oordeelskracht is daarbij geen luxe, maar een voorwaarde voor constructieve verandering. Zonder mensen met oordeelskracht verzwakt het publieke debat, neemt polarisatie toe en verliezen we het vermogen om samen richting te geven aan onze toekomst.
Wat STADTGEIST doet
Wij ontwikkelen non-formele leerervaringen voor maatschappelijk betrokken professionals uit overheid, bedrijfsleven en maatschappelijk middenveld. Onze aanpak is bijzonder omdat wij uitgaan van het principe dat steden zelf leermeesters zijn. Steden dragen de verhalen van hoe mensen – nu en in het verleden – omgaan met maatschappelijke uitdagingen: verhalen van conflict en samenwerking, van vernieuwing en veerkracht.
Door inspirerende reisprogramma's, excursies en seminars combineren wij deze rijke, tastbare context met het oefenen van maatschappelijke sleutelcompetenties. Behalve kennis, scherpt dit ook het vermogen om weloverwogen, contextgevoelige en verantwoorde beslissingen te nemen.
Ons doel is helder: de oordeelskracht versterken van wie vandaag het verschil kan maken – zodat onze vrije samenleving ook morgen toekomst heeft.
Onze volgende post: kerncompentie - samenhang zien
Wil je beter begrijpen hoe actuele wereldproblemen met elkaar verbonden zijn? Hoe lokale gebeurtenissen onderdeel zijn van mondiale processen? En hoe het ontwikkelen van die vaardigheid – samenhang zien – je helpt om complexe situaties beter te doorgronden en hier met meer vertrouwen en oordeelskracht op te reageren?
In mijn volgende blogpost neem ik je mee in deze kerncompetentie, een fundament onder alle maatschappelijke oordeelskracht. Ontdek hoe je door systemisch denken, patroonherkenning en multiperspectivisch analyseren kunt leren om de wereld om je heen in samenhang te zien – een belangiijke stap om te kunnen handelen .