In een tijd waarin kunstmatige intelligentie ons dagelijks leven steeds dieper binnendringt, rijst de vraag: hoe behouden en versterken we onze eigen menselijke wijsheid en burgerkracht? Terwijl algoritmes berekeningen maken die ons verstand te boven gaan, blijft er één terrein waarop geen enkele machine ons kan vervangen: ons vermogen om samen betekenis te geven aan de wereld om ons heen. Deze vaardigheid heet ook wel civic intelligence - burgerintelligentie. De plek waar deze tot bloei kan komen? De stad.
Wat is civic intelligence?
Civic intelligence is het vermogen van een gemeenschap om informatie, ideeën en ervaringen te verzamelen, te delen en te gebruiken om publieke vraagstukken aan te pakken. Het doel ervan: kansen creëren voor een betere inrichting van de samenleving. Burgerintelligentie gaat veel verder dan kennis verzamelen. Het is een veel actievere kracht. Het gaat om waarnemen, begrijpen, beslissen én handelen, als collectief van maatschappelijk betrokken burgers.
Civic intelligence vind je in heel veel steden, in de vorm van bewonersinitiatieven, coöperaties, en buurtprojecten. Uiteindelijk gaat het erom dat mensen elkaar ontmoeten, ideeën uitwisselen en samen leren. De stad biedt daarvoor veel ruimte. Toch blijven heel veel kansen en mogelijkheden liggen.
De stad als leerruimte
Steden zijn een van de meest complexe creaties van de mensheid. Elke straat, elk plein, elk gebouw draagt verhalen in zich van beslissingen, conflicten en samenwerking door de eeuwen heen. Ze tonen hoe we in het verleden omgingen met armoede, migratie, epidemieën, technologische vernieuwing – en hoe we nog steeds worstelen met dat soort immense uitdagingen.
Een stad is veelmeer dan een plek om te wonen en te werken. Je kunt er ongelofelijk veel leren. Je kunt er letterlijk rondlopen in de geschiedenis, maar ook in de toekomst: stadsontwikkelingsprojecten laten zien waar we heen willen als samenleving en waar de spanningen liggen.
De focus van STADTGEIST ligt vooral op de vraag hoe dat leerpotentieel te activeren. Narratieve didactiek – leren via verhalen – is hier een krachtig middel. Verhalen maken abstracte problemen tastbaar en verbinden feiten met emoties. Door verhalen van de stad te horen, en door zelf verhalen te delen, ontwikkelen we empathie, begrip en kritisch denkvermogen. En dat zijn precies de kerncompetenties van civic intelligence of burgerintelligentie. Competenties kun je leren en moet je oefenen.
Burgerintelligentie en levenslang leren
Waarom is burgerintelligentie belangrijk in de 21e eeuw? Omdat de uitdagingen waarvoor we staan – extreme weersomstandigheden, technologische disruptie, militaire dreiging, ongelijkheid, migratie – te groot en te complex zijn om door één persoon, één sector of één technologie te worden opgelost.
Juist in een vrije samenleving hebben we mensen nodig die hun nek willen uitsteken en deze uitdagingen - die ons allemaal aangaan - niet aan de politiek of de markt alleen willen overlaten. De vaardigheden daarvoor kun je leren en moet je oefenen. Een leven lang. Ook om ze weer door te kunnen geven aan volgende generaties.
Levenslang leren gaat in deze context verder dan bijscholing voor de arbeidsmarkt. Het gaat om het ontwikkelen van maatschappelijke sleutelcompetenties om samen te analyseren, te beslissen en te handelen in het publieke domein. Denk aan:
- Luisteren en dialoog: echt horen wat anderen zeggen, ook als het schuurt.
- Kritisch en creatief denken: problemen doorgronden en nieuwe oplossingen bedenken.
- Participatieve besluitvorming: samen keuzes maken en uitvoeren.
Steden zijn hierbij ideale oefenplekken, omdat de problemen en kansen er zo zichtbaar en tastbaar zijn. Elke stedelijke uitdaging – van woningnood tot verkeersveiligheid – kan een leerproject worden, mits er ruimte is voor dialoog en samenwerking.